Εμβιομηχανική & Ορθωτικά πέλματα
Η Εµβιοµηχανική είναι η επιστήµη που µελετά τις δυνάµεις που αναπτύσσονται εντός και εκτός του ανθρώπινου σώµατος και των επιπτώσεων που έχουν αυτές στη φυσιολογία των βιολογικών δοµών (οστά, μύες, τένοντες, σύνδεσμοι κ.ά.).
Σας παραθέτουμε κάποιες περιπτώσεις παθήσεων που προκαλούνται από την λάθος ανατοµική ευθυγράµµιση του κάτω άκρου και την προκαλούµενη γένεση ασύµµετρων φορτίσεων κατά µήκος του µυοσκελετικού συστήµατος:
• Κάλοι – σκληρύνσεις
• Κότσι - βλαισος μέγας δάκτυλος
• Νεύρωμα Mortons
• Άκανθα πτέρνας
• Τενοντίτιδα αχίλλειου
• Γαμψοδακτυλία – Σφυροδακτυλία
• Μεταταρσαλγία
• Αρθρίτιδα
• Σκολίωση – Κύφωση – Λόρδωση
• Aνισοσκέλεια
• Πλατυποδία
• Βλαισοποδία- Ραιβοποδία
• Τραυματισμοί Ποδοκνημικής
Οι βιολογικοί παράγοντες που οδηγούν σε τραυματισμούς και πόνο στο κάτω άκρο είναι:
α) Η λάθος ανατομική ευθυγράμμιση του κάτω άκρου στο μετωπιαίο επίπεδο.
β) Οι ασύμμετρες δυνάµεις που αναπτύσσονται κατά μήκος του κάτω άκρου σε κάθε επαφή µε το έδαφος.
Στις μέρες μας, όταν η συνταγογράφηση ορθωτικών πελμάτων αποτελεί για τον καθένα, μια αρκετά σημαντική οικονομική επιβάρυνση, το μεγάλο ηθικό και επιστημονικό ερώτημα που προκύπτει, είναι το κατά πόσο µία “πρότυπη ορθωτική συσκευή” μπορεί να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια και να αλλάξει την ανατοµική ευθυγράμμιση στα κάτω άκρα, άρα και αξίζει αυτή την οικονομική επιβάρυνση. Από έγκυρες µελέτες αποδεικνύεται ότι η “πρότυπη ορθωτική συσκευή” αλλάζοντας, το κινητικό πρότυπο της βάδισης και του τρεξίµατος µπορεί να προσφέρει λύση σε διάφορες παθήσεις των κάτω άκρων που πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν καθημερινά.
Με την κατασκευή ορθωτικών πελμάτων, διορθώνονται, στηρίζονται ή και απλά αποφορτίζονται τα κάτω άκρα καθώς και η σπονδυλική στήλη με αποτέλεσμα την εξασφάλιση της μέγιστης απαιτούμενης απόδοσης του σώματος τόσο στην καθημερινότητα όσο και κατά την άθληση. Ο άξονας στήριξης επαναφέρεται εντός φυσιολογικών ορίων, οι αρθρώσεις και τα μαλακά μόρια αποφορτίζονται και αποθεραπεύονται. Η κατασκευή των ορθωτικών πελμάτων ενδείκνυται για τη διόρθωση, στήριξη και αποφόρτιση του μυοσκελετικού συστήματος σε παιδιά, ενήλικες εγκύους και αθλητές όλων των επιπέδων.
Φυσικά, εδώ ακριβώς προκύπτει και το σημαντικότερο ερώτημα:
Ποιο είναι το ενδεδειγμένο πρότυπο ορθωτικό πέλµα;
Το ανθρώπινο πέλµα είναι µία πολύπλοκη κατασκευή που αποτελείται από 28 οστά που δηµιουργούν µεταξύ τους 33 αρθρώσεις οι οποίες προσδίδουν µοναδικές ιδιότητες στο πέλµα. Σε έναν άτλαντα ανατοµίας θα παρατηρήσουμε ότι κάτω από το πέλµα υπάρχουν πολλές σηµαντικές και ευαίσθητες δοµές, όπως αιµοφόρα αγγεία, νεύρα και σύνδεσμοι. Άρα σίγουρα, η συνταγογράφηση και κατασκευή ενός ζευγαριού ορθωτικών πελµάτων είναι μια πολύπλοκη εργασία και δεν επιτυγχάνεται με το απλό πάτηµα ενός κουµπιού.
Υπάρχουν δύο τύποι ορθωτικών πελμάτων έσω υποδήματος στην Ελληνική αγορά. Ο πιο απλός αλλά λιγότερος αποτελεσματικός είναι τα ορθοπεδικά πέλματα που μπορεί να προμηθευτεί κάποιος από τα φαρμακεία ή από καταστημάτων με ορθοπεδικά είδη. Το βασικότερο μειονέκτημα τους είναι ότι είναι κατασκευασμένα βάσει των δομικών χαρακτηριστικών του πέλματος του γενικού πληθυσμού. Όταν δηλαδή τα φοράμε, το πέλμα μας προσαρμόζεται στα χαρακτηριστικά του πάτου, ενώ στην ουσία για να είναι αποτελεσματικός πρέπει ο πάτος να προσαρμόζεται στις ανάγκες του πέλματος μας! Είναι σαφές λοιπόν ότι, η αλόγιστη χρήση κάποιων τέτοιων βοηθημάτων μπορεί να οδηγήσει σε καταπόνηση ευαίσθητων δομών του ποδιού και αντί να ανακουφίσουν, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρό πρόβλημα στα πόδια μας.
Ο δεύτερος τύπος ορθωτικών πελμάτων έσω υποδήματος που είναι σαφώς καλύτερος από τον πρώτο είναι τα ορθωτικά που ατασκευάζονται κατόπιν συνταγογράφησης και πελματογραφήματος. Η ποιότητα των υλικών όμως των συγκεκριμένων ορθοτικών καθώς και η κατασκευή τους βρίσκεται στην κρίση και στην ικανότητα του εκάστοτε τεχνικού/ποδολόγου.
Τρόποι δημιουργίας ορθωτικών πελμάτων
Ο κλασικός πελµατογράφος
Πρόκειται για μια συσκευή που φέρει πολλαπλούς αισθητήρες πίεσης και αναλύει τη κατανοµή των δυνάµεων κάτω από το πέλµα στην όρθια στάση (στατικό πελµατογράφηµα) ή το βήµα (δυναµικό πελµατογράφηµα). Συνηθέστερος στόχος της εξέτασης είναι η συνταγογράφηση ορθωτικών πελµάτων για υπόδηµα του ασθενούς.
Αναρωτάτε λοιπόν κάποιος:
- Tα δεδοµένα που προκύπτουν από µια δισδιάστατη ανάλυση δυνάµεων είναι επαρκή για τη κατασκευή μίας τρισδιάστατης ορθωτικής κατασκευής;
- Όλοι οι κατέχοντες την συσκευή (ιατροί, φυσικοθεραπευτές, καταστήµατα πώλησης αθλητικών ειδών, καταστήµατα ορθοπεδικών και φαρµακεία, ακόµη και κέντρα αισθητικής), γνωρίζουν πραγµατικά πώς να τη χρησιµοποιούν και το βασικότερο: γνωρίζουν το νόηµα των µετρήσεων;
- Εύλογα ασφαλώς προκύπτει και το ερώτηµα, αν τα δεδοµένα συσκευής πελµατογραφήµατος (πιέσεις κ.ά) µπορεί να µεταφραστούν σε ορθωτικό πέλµα.
Πελµατογράφος νέας γενιάς.
Πολλοί χρησιµοποιούν το πελµατογράφηµα τελευταίας γενιάς που πραγµατοποιείται από την βύθιση ακίδων κάτω από το εξεταζόµενο πέλµα δίνοντας την αίσθηση τρισδιάστατου καλουπιού. Και εδώ όμως μπορούν να δημιουργηθούν σοβαρά λάθη.
Οποιαδήποτε συσκευή μετράει τον ασθενή όρθιο αποτυγχάνει να αντλήσει όλες τις σημαντικές πληροφορίες, διότι στη πλήρη φόρτιση, τα επιμέρους λειτουργικά τμήματα του ποδιού “κλειδώνουν” και το πόδι συμπεριφέρεται σαν άκαμπτος μοχλός. Έτσι είναι αδύνατο να διαχωριστεί η λειτουργία των επιμέρους τμημάτων του άκρου ποδιού και να κατασκευαστεί το κατάλληλο ορθωτικό πέλµα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στη περίπτωση που ο πόνος στο πόδι επιδεινώνεται σε ψηλοτάκουνο υπόδημα (γοβάκια, µπότες), αφού το πελµατογράφηµα που γίνεται χωρίς τακούνι και ανύψωση αποτυγχάνει να καταγράψει τη λάθος στάση του ποδιού μέσα στο υπόδημα.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό πως η αποκλειστική “διάγνωση” πιέσεων κάτω από το πόδι δεν επαρκεί για την άντληση δεδομένων προς συνταγογράφηση και κατασκευή ορθωτικών πελμάτων έσω υποδήματος, κάτι µε το οποίο συμφωνεί ομόφωνα και η παγκόσμια ποδιατρική κοινότητα από το 2004 (The American College of Foot & Ankle Orthopedics & Medicine. Prescription Custom Foot Orthoses Practice Guidlines, December 2004).
Τρόπος Κατασκευής Ορθωτικών Πελμάτων στο "ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΔΙΟΥ"
Μία άλλη μεθοδολογία που χρησιμοποιείται, λιγότερο συχνά πλέον, διότι είναι περισσότερο χρονοβόρα για τον επαγγελματία, είναι η λήψη καλουπιού µε αποτύπωµα σε αφρώδες υλικό.
Στο Κέντρο μας, ο Υπεύθυνος Ποδίατρος αναλαμβάνει να κάνει τις απαραίτητες μετρήσεις καθώς και να πάρει το αποτύπωμα των πελμάτων του ασθενούς, έχοντας την απαραίτητη γνώση και εκπαίδευση ώστε αυτό να γίνει απολύτως σωστά.
Εδώ, πρέπει να σημειωθεί ότι, επειδή τις περισσότερες φορές τα αποτυπώματα λαμβάνονται από τον τεχνικό/κατασκευαστή πελμάτων και όχι από εξειδικευµένο επαγγελματία υγείας, υπάρχει μεγάλη περίπτωση ποσοστού λάθους στις μετρήσεις. Εφιστούμε λοιπόν την προσοχή στην σωστή επιλογή του επαγγελματία υγείας - Ποδίατρου που θα εκτελέσει την συνταγή, εφ’ όσον είναι σίγουρο, όπως δείχνουν και τα σύγχρονα πορίσµατα έγκυρων μελετών, ότι ο ανθρώπινος παράγοντας είναι αναντικατάστατος.
Πρέπει να γνωρίζουμε κάποιες από τις σπουδαιότερες μεταβλητές που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κλινικής εξέτασης στα κάτω άκρα και δεν µπορούν να αξιολογηθούν ακόμα στο ιατρείο από σύγχρονες τεχνολογίες.
Αυτές είναι:
• φυσιολογική γωνία συστροφής των οστών του µηρού και της κνήµης.
• αντισταθµίσεις από τους µύες που προκαλούν στροφικές ροπές στο κάτω άκρο.
• δυσλειτουργία στις ιερολαγόνιες αρθρώσεις (λεκάνη).
• δοµική ανισοσκελία. 85-90% του γενικού πληθυσµού έχει ανισοσκελία από 4 χιλιοστά
και πάνω που δεν καταφέρνει να διαγνώσει ποτέ.
• πρηνισµός ή υπτιασµός στο πρόσθιο άκρο πόδι.
• τύπος υποδήµατος (γόβα, µπότα, µπαλαρίνα κ.λ.π).
• βαθµός φθοράς αθλητικών υποδηµάτων.
• επίπεδα σωµατικής ανάπτυξης, ιδιοδεκτικότητας & κινητικού ελέγχου.
• σωµατικό βάρος και επίπεδα σωµατικής δραστηριότητας (τύπος
εδάφους, διανυόµενες αποστάσεις) κ.α.
Ανεπίσημες ποδιατρικές έρευνες ανά τον κόσμο υποστηρίζουν ομόφωνα ότι, η κατασκευή ορθωτικού πέλματος έσω υποδήματος, είναι μία προοδευτική διαδικασία άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συνεχή κλινική εκτίμηση από εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα ορθοδοντικά (σιδεράκια για τα δόντια). Κανένας σύγχρονος τεχνολογικός εξοπλισμός δισδιάστατης ή τρισδιάστατης καταγραφής του πέλματος δεν μπορεί να ξεπεράσει την αμφίδρομη σχέση μεταξύ επαγγελματία υγείας - ασθενούς που συμβαίνει στην καθημερινή κλινική πράξη!
Οι βασικότεροι περιορισµοί στη σηµερινή Ελληνική πραγµατικότητα διάγνωσης, συνταγογράφησης και κατασκευής ορθωτικών πελµάτων, προς αντιµετώπιση θεµάτων υγείας µέσω ανατοµικής ευθυγράµµισης συνοψίζονται:
1) Στην έλλειψη ουσιαστικής εξειδίκευσης του επαγγελµατία υγείας και µη αποτελεσµατική κλινική εκτίµηση στο κάτω άκρο.
2) Στα ανεπαρκή δεδοµένα που προκύπτουν από τεχνολογικούς εξοπλισµούς, των οποίων η αποτελεσµατικότητα τίθεται υπό αµφισβήτηση.
3) Στη ποιότητα των υλικών που χρησιµοποιούνται προς µείωση κόστους και απλοποίηση της διαδικασίας κατασκευής ορθωτικών πελµάτων.
Τα πέλματα μας από την «φύση τους» προορίζονταν για περπάτημα σε αμμώδης και μαλακές επιφάνειες (όχι τσιμεντένιες επιφάνειες και πλάκες πεζοδρομίων που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες). Επειδή οι σκληρές επιφάνειες δεν προσφέρουν καμία στήριξη στις καμάρες των ποδιών, τα πέλματα με την επίδραση της βαρύτητας τείνουν να στρέφονται συνήθως προς τα μέσα, προκαλώντας έτσι τον ευθειασμό της καμάρας του ποδιού, μια κατάσταση γνωστή ως «υπερβάλλων πρηνισμός» (κλίση της φτέρνας προς τα μέσα και κατάρρευση της καμάρας του ποδιού).
Επίσης, καθώς τα πέλματα, οι αστράγαλοι, τα πόδια και η μέση μας προσπαθούν να αντισταθμίσουν την παραπάνω παθολογική αλλαγή στη στάση του σώματος, τα οστά και οι μύες βγαίνουν εκτός λειτουργικής ισορροπίας. Σαν αποτέλεσμα της ανισορροπίας αυτής, μπορεί να βιώσουμε χρόνιους πόνους κατά μήκος του σώματος μας, όπως επώδυνα πέλματα/γόνατα/γοφοί, χρόνιους τραυματισμούς ή, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ακόμα και πονοκεφάλους!
Προκειμένου λοιπόν να θεραπεύσουμε παθολογικές καταστάσεις, πρέπει να διερευνήσουμε σε βάθος τις υποκείμενες αιτίες, όχι απλά να εστιάσουμε στα συμπτώματα. Η σωστή προσέγγιση είναι η αποκατάσταση της φυσιολογικής στάσης του σώματος, διορθώνοντας τη βάση στήριξης, δηλαδή τα πέλματα.
Τα ορθωτικά πέλματα που κατασκευάζονται από το κέντρο μας, είναι εξειδικευμένα πέλματα έσω υποδήματος, τα οποία παρεμβάλλονται μεταξύ της κάτω επιφάνειας του πέλματος και του εδάφους, με σκοπό να τοποθετηθεί το πόδι στην απόλυτα ιδανική λειτουργική θέση.
Για να κατασκευάσουν τα καταλληλότερα ορθωτικά πέλματα για εσάς…
Οι επιστημονικοί μας συνεργάτες - Ποδίατροι και κατασκευαστές, λαμβάνοντας υπόψη το σωματότυπο και τις καθημερινές σας υποχρεώσεις, θα επιλέξουν και θα διαμορφώσουν αποκλειστικά για τα πόδια σας τον ιδανικό συνδυασμό τύπου ορθωτικού και πυκνότητας υλικών.
Πρέπει να σημειώσουμε τέλος, ότι όπως όλα τα υλικά, έτσι και τα υλικά των ορθωτικών πελμάτων που θα κατασκευάσουμε για σας, με τη πάροδο του χρόνου και την χρήση, φθείρονται. Ο βαθμός της χρήσης, άρα και της φθοράς, καθορίζουν την ημερομηνία αντικατάστασης τους.
Υπάρχει όμως και μια πληθώρα άλλων παθήσεων που προκαλούνται από την λάθος ανατοµική ευθυγράµµιση του κάτω άκρου και που η κατασκευή ορθωτικών πελμάτων θα ηταν πολύ ωφέλιμη. Αυτές είναι:
• Διαβητικό πόδι
• Ασταθείς αστράγαλοι
• Κουρασμένα ή βαριά πόδια που πονάνε
• Περιστασιακοί ή µόνιµοι πόνοι στα γόνατα
• Οσφυαλγία
• Χρόνια εκφύλιση µηνίσκου
• Χονδροµαλάκυνση επιγονατίδας
• Σύνδροµο τριβής λαγονοκνηµιαίας ταινίας
• Χρόνια εκφύλιση µηνίσκου
• Γαµψοδακτυλία/Σφυροδακτυλία
• Πόνοι στις πτέρνες τα ισχία ή τη μέση
• Λουμπάγκο, οσφυαλγία, ισχιαλγία
• Σύνδρομα χρόνιας καταπόνησης
• Σύνδρομο τριβής λαγονοκνημιαίας ταινίας
• Τενοντοπάθεια Αχιλλείου/επιγονατιδικού τένοντα
• Πολλαπλά διαστρέµµατα ή κατάγματα κόπωσης
• Κακή σωματική στάση
• και σε εξαιρετικές περιπτώσεις, πόνος στον αυχένα & κεφαλαλγίες